Các bệnh lý thường gặp ở bàn chân trẻ: Bàn chân bẹt, bàn chân khoèo, chân chữ X và ngón chân chồng lên nhau

Các bệnh bàn chân thường gặp ở trẻ em như bàn chân bẹt, bàn chân khoèo, chân chữ X hay ngón chân chồng lên nhau có thể ảnh hưởng đến dáng đi và sự phát triển xương khớp. Bài viết phân tích chi tiết nguyên nhân, dấu hiệu, phương pháp điều trị và cách chăm sóc giúp trẻ phòng ngừa biến chứng lâu dài.

1. Bàn chân bẹt 

1.1. Đặc điểm và nguyên nhân

Đặc điểm:

- Lòng bàn chân phẳng, vòm bàn chân sụp xuống mất đi vòm tự nhiên.

- Khi trẻ đứng, toàn bộ lòng bàn chân chạm đất, gần như không có hõm cong.

Nguyên nhân:

- Di truyền: cha mẹ có bàn chân bẹt, nguy cơ con mắc cao/

- Do dây chằng lỏng lẻo hoặc cơ bàn chân yếu.

- Thừa cân gây áp lực quá mức lên bàn chân.

1.2. Dấu hiệu nhận biết, các biến chứng và cách điều trị

Dấu hiệu nhận biết:

- Trẻ than đau mỏi bàn chân, đặc biệt sai khi vận động.

- Dáng đi dễ bị lệch vào trong.

- Giày dép của trẻ nhanh bị mòn về phía trong

Biến chứng nếu không điều trị:

- Gây cong vẹo cột sống, biến dạng khớp gối, đau khớp hông.

- Giảm khả năng vận động và chơi thể thao.

Cách điều trị:

- Mang giày chỉnh hình hoặc lót giày có vòm hỗ trợ.

- Tập bài tập cơ bản bàn chân: nhón gót, cuộn khăn bằng ngón chân.

- Vật ký trị liệu giuýp tăng cường cơ và cải thiện dáng đi.

- Phẫu thuật chỉnh hình trong các trường hợp nặng và không đáp ứng bảo tồn.

2. Bàn chân bị khoèo 

2.1. Đặc điểm và nguyên nhân

Đặc điểm:

- Dị tật bẩm sinh, bàn chân xoay vào trong, gót chân hướng xuống dưới.

- Thường phát hiện ngay sau khi trẻ em vừa sinh ra.

Nguyên nhân:

- Bất thường di truyền, đột biến gen ảnh hưởng đến sự phát triển cơ - xương.

- Tư thế thai nhi không thuận lợi trong tử cung.

- Môi trường thai kỳ: mẹ hút thuốc, nhiễm trùng, thiếu ối.

2.2. Các dấu hiệu nhận biết, biến chứng và phương pháp điều trị

Các dấu hiệu nhận biết:

- Bàn chân cong rõ rệt, khó đặt bàn chân phẳng xuống đất.

- Một số trẻ em bị cả hai bàn chân (khoảng 50%).

- Kèm teo cơ bắp chân nên chân sẽ bị khoèo.

Biến chứng:

- Nếu không điều trị sớm, trẻ có nguy cơ đi khập khiễng, đau mãn tính, hạn chế vận động.

- Ảnh hưởng nghiêm trọng đến tâm lý và sinh hoạt hằng ngày.

Điều trị:

- Phương pháp Ponseti: nắn chỉnh + bó bột tuần tự, áp dụng cho trẻ em sơ sinh, hiệu quả cao (90-95%).

- Nẹp chỉnh hình để giữ cho bàn chân ở vị trí đúng.

- Vật lý trị liệu sau điều trị để ngăn tái phát.

3. Chân chữ X

3.1. Đặc điểm và nguyên nhân

Đặc điểm

- Hai đầu gối chụm vào nhau, mắt cá chân cách xa nhau khi đứng thẳng.

- Thường xuất hiện ở trẻ từ 3–7 tuổi.

Nguyên nhân:

- Thiếu vitamin D, canxi dẫn đến còi xương.

- Thừa cân, áp lực quá mức lên khớp gối.

- Dị tật xương bẩm sinh hoặc chấn thương đầu gối.

3.2. Dấu hiệu nhận biết, biến chứng và phương pháp điều trị

Dấu hiệu nhận biết:

- Dáng đi loạng choạng, dễ té ngã.

- Trẻ than đau đầu gối hoặc đau hông sau khi đi bộ dài.

- Độ lệch gối rõ rệt khi trẻ đứng thẳng.

Biến chứng:

- Nếu kéo dài, gây lệch trục xương, thoái hóa khớp sớm.

- Ảnh hưởng đến phát triển chiều cao và vận động thể thao.

Điều trị:

- Tập luyện tăng sức mạnh cơ đùi và cơ hông.

- Bổ sung canxi, vitamin D để phòng ngừa còi xương.

- Dùng nẹp chỉnh hình gối khi cần thiết.

- Phẫu thuật chỉnh trục xương đối với trường hợp nặng, kéo dài đến tuổi dậy thì.

---

4. Ngón chân chồng lên nhau

4.1. Đặc điểm và nguyên nhân

Đặc điểm:

- Ngón chân (thường là ngón út hoặc ngón cái) chồng hoặc gập đè lên ngón bên cạnh.

- Có thể xuất hiện từ khi sinh ra hoặc do giày dép chật.

Nguyên nhân:

- Di truyền cấu trúc bàn chân.

- Mang giày dép quá chật, bó sát ngón chân.

- Dị tật bẩm sinh kết hợp với bàn chân bẹt hoặc khoèo.

4.2. Dấu hiệu nhận biết, biến chứng và phương pháp điều trị

Dấu hiệu nhận biết:

- Ngón chân bị chồng, gây mất thẩm mỹ.

- Trẻ có thể than đau khi đi giày.

- Da giữa các ngón dễ bị chai, phồng rộp.

Biến chứng:

- Gây đau mãn tính, biến dạng khớp ngón.

- Tăng nguy cơ viêm khớp ngón chân.

Điều trị:

- Sử dụng nẹp hoặc tách ngón để chỉnh lại vị trí.

- Lựa chọn giày dép rộng rãi, thoải mái.

- Vật lý trị liệu giúp kéo giãn gân ngón chân.

- Phẫu thuật chỉnh hình trong trường hợp nặng.

---

5. Kết luận

Các bệnh bàn chân như bàn chân bẹt, bàn chân khoèo, chân chữ X, ngón chân chồng lên nhau đều có thể ảnh hưởng đến dáng đi, sự phát triển xương khớp và chất lượng cuộc sống của trẻ.
Điều quan trọng là phát hiện sớm và can thiệp kịp thời để tránh biến chứng lâu dài. Cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ chỉnh hình hoặc nhi khoa nếu thấy bất thường trong dáng đi hay hình dạng bàn chân.