Khi nào cần mang nẹp hoặc bó bột để chỉnh bàn chân vẹo?

Bàn chân vẹo (clubfoot) ở trẻ nhỏ là một dạng dị tật phổ biến, nếu không can thiệp kịp thời có thể ảnh hưởng đến dáng đi, khả năng vận động và chất lượng cuộc sống về lâu dài. Một trong những phương pháp điều trị hiệu quả hiện nay là mang nẹp chỉnh hình hoặc bó bột theo phác đồ chuyên khoa. Tuy nhiên, không phải trường hợp nào cũng cần áp dụng ngay. Vậy khi nào trẻ cần mang nẹp hoặc bó bột để chỉnh bàn chân vẹo? Câu trả lời sẽ có trong bài viết dưới đây.

1.  Bàn chân vẹo là gì?

Bàn chân vẹo (clubfoot) là tình trạng bàn chân bị xoay vào trong, gập xuống hoặc cong lệch, xảy ra ngay từ khi trẻ mới sinh. Trẻ có thể bị ở một hoặc cả hai chân. Bệnh có thể là:

- Dị tật bẩm sinh thật sự – do cấu trúc xương, gân hoặc cơ bất thường.

- Cong vẹo tư thế (postural) – do tư thế nằm trong bụng mẹ, nhẹ và thường tự cải thiện.

Theo Mayo Clinic, clubfoot ảnh hưởng đến khoảng 1/1.000 trẻ sơ sinh và cần can thiệp sớm để tránh ảnh hưởng chức năng vận động.

2.  Khi nào trẻ cần mang nẹp hoặc bó bột?

Các phương pháp như bó bột hoặc mang nẹp không áp dụng đại trà, mà được chỉ định trong những trường hợp sau:

     1. Trẻ bị bàn chân vẹo bẩm sinh thật sự

- Bàn chân cứng, không duỗi được về tư thế bình thường.

- Có sự vặn rõ rệt của xương bàn chân và gót chân.

- Cần bó bột theo phương pháp Ponseti ngay từ những tuần đầu sau sinh.

- Sau khi bó bột thành công, trẻ cần mang nẹp đêm để duy trì kết quả.

 Hiệp hội chỉnh hình nhi khoa POSNA khuyến nghị nên bó bột từ 7–10 ngày tuổi để đạt hiệu quả tối ưu.

    2. Cong vẹo bàn chân không cải thiện sau 1–2 tháng theo dõi

- Trường hợp bàn chân mềm, nhưng không phục hồi khi tập kéo giãn nhẹ tại nhà.

- Bác sĩ có thể chỉ định mang nẹp chỉnh hình mềm hỗ trợ định hình lại vòm chân và trục chân.

    3. Bàn chân cong tái phát sau điều trị

- Một số bé sau bó bột hoặc phẫu thuật có thể bị tái vẹo nhẹ khi lớn lên.

- Việc mang nẹp đêm định kỳ sẽ giúp duy trì dáng chân đúng, hạn chế can thiệp xâm lấn sau này.

3.  Ưu điểm của bó bột và mang nẹp sớm

- Không xâm lấn, tiết kiệm chi phí so với phẫu thuật.

- Điều chỉnh được trục xương và gân khi bé còn mềm dẻo.

- Mang lại dáng chân gần như bình thường nếu can thiệp đúng lúc.

- Hạn chế biến dạng thứ phát: lệch đầu gối, lệch hông, dáng đi khập khiễng…

 Lưu ý khi mang nẹp hoặc bó bột

- Chỉ thực hiện dưới sự chỉ định của bác sĩ chuyên khoa chỉnh hình nhi.

- Bó bột cần được thay định kỳ (thường mỗi tuần 1 lần).

- Nẹp cần được đeo đúng giờ (18–23 giờ/ngày) trong 3 tháng đầu sau bó bột, sau đó duy trì đêm trong 2–4 năm.

- Cần theo dõi tình trạng da, dấu hiệu đau, lỏng nẹp, hoặc sưng chân trong quá trình điều trị.

4. Sau điều trị: Nên chọn giày như thế nào?

Sau khi tháo nẹp, việc chọn giày phù hợp giúp bé tập đi vững và tránh tái vẹo:

- Giày đế mềm, hỗ trợ gót chắc chắn.

- Cổ giày cao vừa, ôm cổ chân, giúp định hướng bàn chân.

- Chống trơn trượt, không quá rộng hoặc quá cứng.

- Có thể chọn giày hỗ trợ vòm chân nếu bé từng bó bột bàn chân vẹo.

=> Xem các mẫu giày tập đi chuẩn khoa học cho bé  

5. Kết luận

Bó bột và mang nẹp là những giải pháp hiệu quả để chỉnh bàn chân vẹo nếu phát hiện sớm và áp dụng đúng cách. Ba mẹ cần theo dõi bàn chân con ngay từ những ngày đầu đời và chủ động thăm khám nếu có dấu hiệu cong vẹo bất thường. Điều trị càng sớm, cơ hội phục hồi hoàn toàn dáng đi tự nhiên càng cao.